LITHUANIA.

Skarby ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.
Ekspozycję przygotowano w związku z planowaną wizytą Prezydenta Litwy Valdasa Adamkusa w Toruniu i na UMK.

Wystawa czynna od 29 czerwca do 31 lipca 2009, w godz. 10 - 15, wtorek - piątek. Wstęp wolny.
Kurator:  Andrzej Mycio Andrzej.Mycio@bu.umk.pl
Współpraca:  Maria Strutyńska, Sławomir Majoch Slawomir.Majoch@umk.pl, Katarzyna Cybulska, Jarosław Łuczyński.

Na wystawie wyeksponowano najciekawsze i najcenniejsze lithuanica pochodzące ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej, są to cztery rękopisy, czternaście starych druków i XVII-wieczną mapę. Najstarszy obiekt prezentowany w Muzeum Uniwersyteckim to pochodząca z II połowy XIV wieku rękopiśmienna Kronika Prus Mikołaja Jeroschina, w której znajdują się opisy wojen krzyżacko-litewskie z XIII i XIV stulecia. Najważniejszy i unikatowy eksponat, który można zobaczyć to opublikowany w Królewcu w 1547 roku najstarszy druk w języku litewskim Catechismus prasty Szadei, Makslas skaitima raschta yr giesmes del kriksczianistes bei del berneliu iaunu nauiey sugulditas, którego autorem był pastor Martynas Mažvydas. Na świecie zachowały się tylko dwa egzemplarze wspomnianej książki, drugi znajduje się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie. We wspomnianym woluminie obok Catechismusa znajduje się również drugi druk Mažvydasa w języku litewskim Forma Chrikstima... z 1559 roku, który jest trzecim w kolejności chronologicznej drukiem wydanym w tym języku. Na wystawie można też obejrzeć inne książki w języku litewskim – Postillę Jonasa Bretkūnasa (z 1591 r.) oraz Naujos giesmju knygos... i Naujos labbay priwalingos duszoms... Daniela Kleinasa (wyd. 1666 r.). Ekspozycję dopełnia pięknie iluminowana mapa, której autorem był Francuz Alexis-Hubert Jaillot – przedstawiająca Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie w granicach z końca XVII wieku. Zwiedzający mogą zobaczyć też oryginalny druk Konstytucji 3 Maja z 1793 roku i przepięknie oprawioną książkę z biblioteki ostatniego króla z dynastii Jagiellonów, Zygmunta Augusta, ze wspaniałym superekslibrisem na górnej okładzinie.

dr Anna Supruniuk
dr Andrzej Mycio

ODKRYWAMY PRAWIE WSZYSTKO

Noc Muzeów w Muzeum Uniwersyteckim

16 maja (sobota) 2009, czynne od 18.oo do 24.oo, wstęp wolny
Kurator: Sławomir Majoch Slawomir.Majoch@umk.pl

Sala Rektorska (parter):
"Pończochy ze szwem" – wystawa fotografii erotycznych z przełomu XIX i XX w. ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (tylko dla dorosłych). Pierwszy raz zaprezentowane zostaną m.in. zdjęcia wykonane w zakładzie Walery, założonym przez polskiego fotografa, słynącym z fotografii aktorek kabaretowych i rewiowych z "Moulin Rouge" czy "Folies Bergere". Do najsłynniejszych należały zdjęcia m.in. Josephine Baker i "kobiety - szpiega" Maty Hari. Więcej na: http://www.ciasna.jasnet.pl/WALERY/INDEX.HTM

Prezentacja multimedialna fotografii erotycznych, której towarzyszyć będzie na żywo muzyka francuska z lat 20. XX w. (tylko dla dorosłych)

Srebrne insygnia JM Rektora UMK i galeria portretów Rektorów

Kiermasz wydawnictw muzealnych, po obniżonej cenie.

I piętro:
Nagość. Prace Marka Żuławskiego ze zbiorów Muzeum Uniwersyteckiego - wystawa aktów kobiecych od lat 30 do 80 XX w.

Pokaz filmu "Marek Żuławski. Kartki z pamiętnika" (reż. Stanisław Pater, 1995)

Skarby UMK - wystawa najcenniejszych zbiorów sztuki będących własnością UMK: od ceramiki antycznej z VII/VI w. p.n.e., poprzez kolekcję malarstwa europejskiego od XVI do XVIII w. (m.in. obrazów z warsztatu Jana Brueghela Starszego) po dzieła kultur pozaeuropejskich z XVIII-XIX w. (z Indii, Afryki, Ameryki Południowej, Chin, Japonii i Tajlandii). Szczególnie cennym obiektem będzie bogato zdobiona oprawa z tzw. Srebrnej Biblioteki księcia Albrechta Hohenzollerna z 1555 r.

Gabinet Reprezentacyjny JM Rektora UMK – pierwszy raz pokazane zostaną pomieszczenia, w których przyjmowani są najważniejsi goście uniwersyteccy, ostatnio m.in. Lech Wałęsa

NAGOŚĆ.

Prace Marka Żuławskiego ze zbiorów Muzeum Uniwersyteckiego w Toruniu.

Wystawa czynna:
18 kwietnia (sobota), w godz. 10-14 (udostępnienie w ramach Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków)
23 kwietnia - 26 kwietnia (od czwartku do niedzieli), w godz. 10-16, w ramach festiwalu Nauki i Sztuki
28 kwietnia - 31 lipca 2009 (od wtorku do piątku), w godz. 10-15
Kurator: Sławomir Majoch Slawomir.Majoch@umk.pl
Wystawa prezentuje studia rysunkowe aktów kobiecych od lat 50. do lat 80. XX w. Wstęp wolny. Wystawa tylko dla dorosłych.

HALIMA NAŁĘCZ (1914-2008)

in memoriam

Wystawa czynna od 12 grudnia 2008 w godz. 10-15, wtorek- piątek
Kurator: Joanna Krasnodębska
Wystawa była wcześniej prezentowana w Ambasadzie Polskiej w Wilnie pod tytułem „Londyn – Toruń – Wilno"

Halina Maria Krzywicz-Nowohońska urodziła się 2 lutego 1914 roku w Antonowie na Wileńszczyźnie w powiecie święciańskim, w rodzinnym majątku właściciela ziemskiego Anto¬niego Krzywicz-Nowohońskiego i jego żony Larysy Domańskiej.

W 1924 roku zamieszkała w Wilnie, gdzie rozpoczęła stałą edukację. Po ukończeniu 3-letniego Gimnazjum im. ks. Czartoryskiego, naukę kontynuowała w 6-letnim wileńskim Liceum Filomatów. Po jego ukończeniu wstąpiła na Uniwersytet Stefana Ba¬torego, gdzie rozpoczęła studia malarskie pod kierunkiem profesora Michała Rouby. Z powodu rozpoczętej wojny niemiecko-sowieckiej znalazła się w Moskwie, skąd przez Odessę i Turcję dotarła do Hajfy. Tutaj wstąpiła do Służby Pomocniczej Kobiet YMCA formującej się w 2. Korpusie Wojska Polskiego. W 1949 roku dostała się do Libanu, gdzie podpisała kontrakt na wyjazd do Anglii jako pracownik European Volunteer Worker. . W Wielkiej Brytanii Halima Nałęcz otrzymała skierowanie do pracy w przędzalni bawełny w Manchesterze, skąd przeniesiona została do jednej z londyńskich fabryk pończoch. W 1952 roku, po pięciu latach ciężkiej pracy, przyjechała do Londynu. Od tego czasu, już jako Halina Nałęcz (po zawarciu związku małżeńskiego z Zygmuntem Nałęczem), przybierając artystyczny pseudonim „Halima", który ostatecznie zastąpił imiona Halina Maria, nieznana wcześniej nikomu Polka pojawiła się w kręgach artystycznego Londynu. W 1957 roku, w domu ulokowanym przy 7 Porchester Place, Nałęcz otworzyła własną galerię sztuki nowoczesnej, której nadała nazwę „Drian" (abrewiacja nazwiska malarza Mondriana). Funkcjonująca nieprzerwanie do 2000 roku Drian Galleries należała do czołówki londyńskich galerii komercyjnych wystawiających i promujących powojenną europejską i światową sztukę nowoczesną, w tym również twórczość polskich artystów mieszkających po drugiej wojnie światowej poza granicami Polski. Równolegle z prowadzeniem galerii, Halima Nałęcz rozwijała swoją twórczość malarską, dzisiaj uznaną przez europejskich i polskich krytyków sztuki za jedną z bardziej interesujących w dorobku tak zwanego Polskiego Londynu.

W początkach kariery artystycznej Halimy Nałęcz, u źródeł której leżały doświadczenia twórcze zdobyte przez malarkę w latach 50. XX wieku w pracowni Henriego Closona, członka La Nouvelle École de Paris oraz dzięki współpracy z galerią Denise René w Paryżu, artyst-ka zafascynowana była malarstwem abstrakcyjnym. Ale już pod ko-niec lat 50., podczas studiów w Szkole Malarstwa Sztalugowego w Londynie, kierowanej przez profesora Mariana Bohusza-Szyszkę, Nałęcz, powracając również do przedwojennej edukacji artystycznej którą odbyła w wileńskiej pracowni Michała Rouby, zaczęła odchodzić od malarstwa abstrakcyjnego na rzecz sztuki figuratywnej przesyconej wielkim umiłowaniem koloru. To przede wszystkim kolor, wyniesiony z przedwojennej „szkoły wileńskiej", wypełniający na przełomie lat 50. i 60. jeszcze wówczas abstrakcyjne kompozycje artystki, „przemieniał" je coraz wyraźniej w fakturowo wypełnione przestrzenie, w których wyczuwa się właściwą i szczególną artystce indywidualną wrażliwość na kwestie samego przeżycia kolorystycznego.

Jak wspomina artystka, jej malarstwo wynika z niej samej: „Urodziłam się w pięknej okolicy o niezwykłej kolorystyce. To pozostało we mnie na całe życie. Pamiętając o tym poszukuję podobnych [do Wileńszczyzny] miejsc. Przywołuję te kolory. To nie przypadek, że są w moich obrazach. [...] Swoje płótna uważam za część natury, chcę aby przemawiały do odbiorcy nie tylko barwą. Dążę do tego, by można było je widzieć i słyszeć".

Halima Nałęcz zmarła 25 września 2008 r. w Londynie, dzień po wernisażu swojej pierwszej wystawy w Wilnie.

Jan Wiktor Sienkiewicz

GALAKTYKA GUTENBERGA

Inkunabuły ze zbiorów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie

3 października – 15 listopada 2008
Czynna: w godz. 10-15, wt.- pt.
Kuratorzy: dr Krzysztof Nierzwicki, Sławomir Majoch
Konsultacje: prof. dr hab. Janusz Tondel

Tytuł wystawy nawiązuje do słynnej książki Herberta Marshalla McLuhana Galaktyka Gutenberga z 1962 roku, który uznał, że czcionka drukarska w decydujący sposób przyczyniła się do rozwoju państw narodowych, do wyłonienia się indywidualizmu i dominacji racjonalizmu, mechanizacji metody naukowej, a w konsekwencji do uniformizacji i standaryzacji kultury. W Galaktyce znalazła wyraz bodaj najsłynniejsza myśl odnosząca się do idei nowej kultury elektronicznej, której wyrazem stała się metafora globalnej wioski. Kultura tego typu powstała w wyniku buntu przeciwko kulturze druku, industrializacji i mechanizacji.

Wystawa obejmuje trzydzieści trzy najcenniejsze inkunabuły ze zbiorów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Inkunabuł (z łac. incunabula, powijaki, kołyska) – to umowne określenie pierwszych druków, wytworzonych do roku 1500. Za pierwszą drukowaną książkę uznaje się Biblię czterdziestodwuwierszową wydaną przez Johannesa Gutenberga w roku 1455. Do naszych czasów zachowało się jedynie 48 egzemplarzy, z czego jeden w Polsce, w Pelplinie. W 1987 jedna z Biblii została sprzedana w Nowym Jorku za rekordową kwotę 5,39 mln dol. i uważana jest dzisiaj za "najdroższą książkę świata".

Na wystawie można zobaczyć pelpliński egzemplarz Biblii, składający się z dwóch woluminów, w oryginalnej XV-wiecznej oprawie wykonanej przez słynnego introligatora, mistrza Henryka Costera z Lubeki. Biblia zawiera łaciński tekst Wszystkich Ksiąg Pisma świętego w tłumaczeniu św. Hieronima oraz jego komentarze i prologi. Egzemnplarz pelpliński należy do najcenniejszych spośród zachowanych, z uwagi na charakter i sposób wykonania rubryk, czyli wpisania kolorem czerwonym objaśnień na początku i na końcu prologów oraz ksiąg, a więc wszystkich "incipit" i "explicit", czego nie wykonano w druku dla uniknięcia zbyt wysokich kosztów związanych z powtórnym nakładaniem arkuszy na prasę. Wyjątkowe znaczenie pelplińskiego egzemplarza Biblii Gutenberga podnosi dodatkowo drobny, ale niezmiernie cenny szczegół. Na marginesie, pod lewą szpaltą, na 46 stronie I tomu widoczna jest plama o wymiarach 25 x 7 mm. Jest ona odbiciem kształtu czcionki, która wypadła w trakcie pracy z rąk zecera. Ślad ten umożliwił rekonstrukcję czcionki warsztatu Gutenberga.

Wśród pozostałych prezentowanych inkunabułów znalazły się prace Tomasza z Akwinu, św. Bonawentury, najstarszy druk pomorski: zachowany jedynie w dwóch egzemplarzach Żywot Doroty pióra Jana z Kwidzyna, tłoczony w malborskim warsztacie Jakuba Karweyssego. Równie cenny jest także tom zawierający pisma Jana Gersona drukowane od 1473 r. w dotychczas nie zlokalizowanej drukarni działającej być może w Chełmnie nad Wisłą a prowadzonej przez holenderskich Braci Wspólnego Życia. Na uwagę zasługują także oprawy książek, w tym egzemplarze wykonane w XV w. m.in. w warsztatach Gdańska i Torunia oraz ręcznie malowane miniatury.

Wystawa w Muzeum Uniwersyteckim, choć z pozoru dotyczy jedynie średniowiecznych druków, w rzeczywistości przedstawia przełom cywilizacyjny, który doprowadził do powstania dzisiejszej globalnej wioski.

Pretekstem do powstania wystawy było opracowanie inkunabułów pelplińskich przez prof. dr. Hab. Janusza Tondela oraz wydanie katalogu, z którym można będzie się zapoznać oraz zakupić podczas trwania wystawy.

NOC MUZEÓW

17 maja, w godz. 18-24, zapraszamy do Muzeum Uniwersyteckiego w Toruniu, na Noc Muzeów, zorganizowaną w ramach międzynarodowego projektu Night of Museums. Wstęp wolny. W programie:

• Zobacz najstarsze pismo świata - prezentacja kolekcji tabliczek klinowych sprzed ponad czterech tysięcy lat, ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu;

• Gilgamesz - ekspozycja ilustracji Marka Żuławskiego (1908-1985) do najstarszego eposu świata (tylko dla dorosłych), specjalnie na „Noc Muzeów” powiększona o nowe prace;

• wystawa: Skarby Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, prezentująca najcenniejsze zbiory sztuki będących własnością UMK: od ceramiki antycznej z VII/VI w. p.n.e., poprzez kolekcję malarstwa europejskiego od XVI do XVIII w. (m.in. obrazów z warsztatu Jana Brueghela Starszego) po dzieła kultur pozaeuropejskich z XVIII-XIX w. (z Indii, Afryki, Ameryki Południowej, Chin, Japonii i Tajlandii);

• udostępnienie Sali Rektorów, z insygniami JM Rektora UMK i portretami Rektorów;

• kiermasz wydawnictw muzealnych, po obniżonej cenie.

WERNISAŻ WYSTAWY "MAREK ŻUŁAWSKI – GILGAMESZ"

Muzeum Uniwersyteckie, Pl. Rapackiego 1, wtorek 22 kwietnia 2008, godz. 17.00

Wystawa „Gilgamesz” udostępniona została publiczności w piątek, 19 kwietnia, przy okazji Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, lecz uroczyste otwarcie wystawy odbyło się kilka dni później – 22 kwietnia. Wernisaż wypełniły wypowiedzi dwóch osób: dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej i Muzeum Uniwersyteckiego – dra Mirosława A. Supruniuka, który pokrótce przedstawił okoliczności organizacji wystawy oraz omówił projekt cyklu ekspozycji pod wspólnym tytułem „100-lecie urodzin Marka Żuławskiego”, oraz pomysłodawcy, autora i kuratora wystawy „Gilgamesz” – kustosza Sławomira Majocha, którego wystąpienie poświęcone zostało prezentacji eksponowanego cyklu prac Marka Żuławskiego. Obaj występujący podziękowali osobom, które przyczyniły się do realizacji wystawy.

SPOTKANIE AUTORSKIE Z SZYMONEM BOJKO

Promocja książki Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy polskiego pochodzenia w sztuce Stanów Zjednoczonych w latach 1900-1980
Toruń: Muzeum Uniwersyteckie, 1 grudnia 2007 (sobota) o godz. 17.00
Czytaj więcej